Deprem gerçeği ülkemizde ve dünyada araştırmaları devam eden ve süregelen bir afettir. Depremle birlikte diğer çevresel etkiler, yüklerdeki artışlar, tasarım yönetmeliklerinin değişmesi, trafik yüklerinin artması gibi faktörler de mevcut yapı ve elemanları güçlendirmek için bir sebep oluşturmaktadır. Güçlendirmeyi daha terimsel olarak; “bir yapıyı ya da yapı elemanını geçerli bir güvenlik düzeyine çıkarmak için yapılan işlemler” olarak kısaca özetleyebiliriz. Güçlendirme işlemi hasar görmüş bir yapı için gerçekleştirilebilirken, yeni yapılmış ve hiç hasar almamış bir yapı için de gerçekleştirilebilir. Güçlendirme işlemi hem proje/tasarım aşamasında hem de uygulama aşamasında alanında uzman kişiler tarafından takip edilip onaylanmalıdır. Tecrübesiz ve bilgisiz yapılan güçlendirme işlemleri hem yapı performansında etkisiz kalabilmekte hem de kişinin bütçesinde yanlış harcamalara sebep olarak zarara yol açabilmektedir. Güçlendirme tasarımında çalışacak mühendislerin yapı dinamiği, depreme dayanıklı yapı tasarımı ve deprem yönetmeliği esaslarını kavramaları gerekmektedir. Doğru şekilde yapılan güçlendirmeler hem zaman hem de ekonomik olarak fayda sağlamakla kalmaz aynı zamanda daha az çevre kirliliği, daha az gürültüye sebep olur. Buna ek olarak, işlemeye devam etmekte olan tesisler için operasyonel faaliyetlerin uzun süreli durmasının da önüne geçilmiş olur.
Onarım ve Güçlendirme Arasındaki Fark Nedir?
Afetler, hatalı uygulamalar, dış etkenler, üçüncü şahısların kontrolsüz müdahaleleri, çevresel etkiler, patlamalar vb. gibi etkilerden dolayı bir yapının bozulmuş ya da hasar görmüş elemanlarını eski durumuna getirme durumu onarım olarak adlandırılır. Yani yapının taşıma kapasitesini artırmadan, yapıdaki hasarın tamir edilerek ilk durumuna getirilmesidir. Güçlendirme ise yapı performansını hedef aldığı için yapının taşıyıcı sistemini güçlü hale getirmeyi amaçlamaktadır. Bir yapının talep edilen güvenlik seviyesine taşınması hedefiyle yapılan yapısal müdahalelerin hepsine verilen isimdir ve hasar gören binalarda yapılabileceği gibi, hasarsız yapılarda da yapılabilir. Güçlendirme yönteminde, mevcut yapıdan alınan numunelerin sonuçlarına göre bilgisayar ortamında oluşturulan yapı modelleri kullanılarak performans seviyelerinin güncel yönetmeliklerdeki gereksinimleri karşılayabilmesi amacıyla yapıların bir bütün olarak iyileştirilmesi gerekir.
Güçlendirme Yöntemleri Nelerdir?
- Betonarme Kolon ve Kiriş Mantolama
- Betonarme Perde veya Çerçeve Eklenmesi
- Çelik Çaprazlar ile Güçlendirme
- Lifli Polimerler ile Güçlendirme
- Ard Germeli Lifli Polimerler ile Güçlendirme
- Çelik Çaprazlar ve Plakalar ile Güçlendirme
- Yığma Duvarların Betonarme Mantolanması
- Yığma Duvarların Tekstil Donatılı Harçlarla Takviyesi
- Sismik İzolatör ile Güçlendirme
- Sismik Sönümleyici ile Güçlendirme
- Yığma Duvarların Lifli Polimerler ile Güçlendirilmesi
Ülkemizde betonarme yapı güçlendirmelerinde ağırlıklı olarak çelik, beton ve lifli polimer olmak üzere üç farklı malzeme kullanılmaktadır. Bu üç malzemenin de kendi içinde avantajları ve dezavantajları bulunmaktadır. Güçlendirme projesine uygun olarak en avantajlı güçlendirme malzemesi ve güçlendirme yöntemi projelendirme esnasında seçilmektedir.
